Αναδυόμενος γραμματισμός στην πρώιμη παιδική ηλικία

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο/η φοιτητής/τρια

Σε επίπεδο γνώσης θα είναι σε θέση να ανακαλεί και να περιγράφει:

• Τις βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις για τη μελέτη της ανάπτυξης του γραμματισμού
• Τα βασικά χαρακτηριστικά της θεωρητικής προσέγγισης του αναδυόμενου γραμματισμού
• Τις πολλαπλές συνιστώσες και εκδηλώσεις του αναδυόμενου γραμματισμού
• Τον ρόλο των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων, του προφορικού λόγου και των μεταγλωσσικών δεξιοτήτων στην ανάδυση του γραμματισμούς.

Σε επίπεδο δεξιοτήτων θα είναι σε θέση να επεξηγεί και να εξάγει συμπεράσματα σχετικά με:

• Τις πτυχές των πρώιμων αλληλεπιδράσεων των παιδιών που συμβάλλουν στην ανάπτυξη του γραμματισμούς
• Τις πρακτικές που συμβάλλουν στην ενίσχυση του πρώιμου γραμματισμού
• Τους τρόπους αξιοποίησης των αρχών του αναδυόμενου γραμματισμού στο εκπαιδευτικό πλαίσιο

Σε επίπεδο ικανοτήτων θα είναι σε θέση να εφαρμόζει τα ανωτέρω ως ακολούθως:

• Διατυπώνει τεκμηριωμένες απόψεις σχετικά με τον πολύπλευρο ρόλο του κοινωνικού πλαισίου στην ανάπτυξη του γραμματισμού
• Προτείνει και να σχεδιάζει δραστηριότητες ενίσχυσης του αναδυόμενου γραμματισμού σε παιδιά πρώιμης παιδικής ηλικίας
• Να μελετά κριτικά τα πιο πρόσφατα σχετικά εμπειρικά αποτελέσματα και να τα αξιοποιεί για τον σχεδιασμό εκπαιδευτικών ή ερευνητικών πρωτοκόλλων.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών,
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών,
• Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα,
• Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής,
• Αυτόνομη Εργασία
• Ομαδική Εργασία
• Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης.

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

1. Αναδυόμενος γραμματισμός: οριοθέτηση και βασικές αρχές
2. Θεωρητικά μοντέλα ερμηνείας του αναδυόμενου γραμματισμού
3. Τα συστατικά του αναδυόμενου γραμματισμού – Εννοιολογική και διαδικαστική γνώση
4. Σχέση προφορικού λόγου με την ανάδυση του γραμματισμού στην πρώιμη παιδική ηλικία
5. Ο ρόλος των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων στην ανάδυση του γραμματισμού
6. Μεταγλωσσικές δεξιότητες και αναδυόμενος γραμματισμός
7. Μορφές αναδυόμενου γραμματισμού – αναδυόμενη ανάγνωση – αναδυόμενη γραφή
8. Πρακτικές ενίσχυσης του αναδυόμενου γραμματισμού σε εκπαιδευτικά πλαίσια

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ελληνόφωνη βιβλιογραφία

• Byrnes, J.P. & Wasik, B.A. (2025). Η Ανάπτυξη της Γλώσσας και του Γραμματισμού: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν οι εκπαιδευτικοί. Gutenberg
• Κουτσουράκη, Σ. (2006). Γραμματισμός και πρώιμη ανάγνωση. Θεωρητικές και ερευνητικές προσεγγίσεις. Αθήνα: Ταξιδευτής
• Τάφα, Ε., & Μανωλίτσης, Γ. (2009). Αναδυόμενος γραμματισμός: Έρευνα και εφαρμογές. Πεδίο
• Αϊδίνης , Α. (2012). Γραμματισμός στην πρώτη σχολική ηλικία. Μια ψυχογλωσσική προσέγγιση. Αθήνα : Gutenberg.
• Παπαναστασάτου Ε. ., & Πεντέρη Ε. . (2018). Αναφερόμενες πρακτικές των νηπιαγωγών για το γραμματισμό: Αξιοποιώντας ένα ολοκληρωμένο μοντέλο για την κατανόηση και ερμηνεία του αναδυόμενου γραμματισμού στο νηπιαγωγείο. Το Βήμα των Κοινωνικών Επιστημών, 18(69), 59–89. https://doi.org/10.26253/heal.uth.ojs.sst.2018.805
• Πεντέρη Ε., & Παπαναστασάτου Ε. (2022). Γονική εμπλοκή και ικανότητες γραμματισμού παιδιών νηπιαγωγείου: κοινωνικοπαιδαγωγικές και αναπτυξιακές προεκτάσεις. Ψυχολογία: το περιοδικό της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας, 27(2), 80–98. https://doi.org/10.12681/psy_hps.31763
• Μανωλίτσης, Γ. (2016) Αναδυόμενος γραμματισμός στην προσχολική εκπαίδευση: Νέα ζητήματα και εκπαιδευτικές προεκτάσεις. Προσχολική και σχολική εκπαίδευση, 4(1), 3-44. https://doi.org/10.12681/ppej.9970

Αγγλόφωνη βιβλιογραφία

• Pegorraro Schull, C., La Croix, L., Miller, S.E.,Sanders Austin, K. & Kidd, J.K. (n.d.).Early Childhood Literacy: Engaging and Empowering Emergent Readers and Writers, Birth – Age 5. https://viva.pressbooks.pub/earlychildhoodliteracy/
• Rhyner, P.M. (2009) Emergent Literacy and Language Development: Promoting learning in early childhood. The Guilford Press.
• Rohde, L. (2015). The comprehensive emergent literacy model. Early literacy in context.Sage Open, 5 (1), 1-11. http: //dx.doi.org/10.1177/2158244015577664
• Whitehurst, G. J. & Lonigan, C. J. (1998). Child development and emergent literacy. Child Development, 69 (3), 848-872.