ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο/η φοιτητής/τρια
Σε επίπεδο γνώσης:
Nα ανακαλούν και να περιγράφουν:
- βασικές θεωρητικές έννοιες, το πλαίσιο και τους άξονες της Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας
- τη σύγχρονη γνώση και έρευνα σχετικά με την ανάπτυξη και τις θεωρίες μάθησης
- τους βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη μάθηση και σχετίζονται με τη διδασκαλία
- τον ρόλο που διαδραματίζουν τα κίνητρα στη μαθησιακή διαδικασία
- τις βασικές αρχές της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης
- τις βασικές αρχές, στρατηγικές και τεχνικές της διαφοροποιημένης διδασκαλίας
- τις βασικές ψυχολογικές και εκπαιδευτικές αρχές που μπορούν να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας
- τη συμβολή των θεωριών μάθησης στην ανάπτυξη ενός σχολείου για όλους
- τη συμβολή της αξιολόγησης στη μάθηση
- τη σημασία του ρόλου του παιδαγωγού/εκπαιδευτικού στη διαδικασία της μάθησης
Σε επίπεδο δεξιοτήτων:
Να επεξηγούν και να εξάγουν συμπεράσματα σχετικά με:
- τη σύγχρονη γνώση και έρευνα σχετικά με την ανάπτυξη και τις θεωρίες μάθησης
- τους βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη μάθηση και σχετίζονται με τη διδασκαλία
- τον ρόλο που διαδραματίζουν τα κίνητρα στη μαθησιακή διαδικασία
- τις βασικές αρχές της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης
- τις βασικές αρχές, στρατηγικές και τεχνικές της διαφοροποιημένης διδασκαλίας
- τις βασικές ψυχολογικές και εκπαιδευτικές αρχές που μπορούν να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας
- τη συμβολή των θεωριών μάθησης στην ανάπτυξη ενός σχολείου για όλους
- τη συμβολή της αξιολόγησης στη μάθηση
- τη σημασία του ρόλου του παιδαγωγού/εκπαιδευτικού στη διαδικασία της μάθησης
Σε επίπεδο ικανοτήτων:
- Να εφαρμόζουν τα ανωτέρω ως ακολούθως:
- συσχετίζουν τις επιδράσεις των ατομικών διαφορών στη μάθηση
- σχεδιάζουν και οργανώνουν εκπαιδευτικές δραστηριότητες, με βάση σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας (π.χ. διαφοροποιημένη διδασκαλία)
- συγκρίνουν διαφορετικές μεθόδους διδασκαλίας και επιλέγουν την κατάλληλη, με βάση το εκπαιδευτικό περιβάλλον εφαρμογής και το μαθησιακό αντικείμενο
- σχεδιάζουν φύλλα αξιολόγησης, ευθυγραμμισμένα με τους στόχους και τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες
- συζητούν για θέματα αξιολόγησης των μαθητών/τριών και της μαθησιακής διαδικασίας και αναφέρουν τρόπους παιδαγωγικής αξιοποίησής της
- δίνουν παραδείγματα εκπαιδευτικών εφαρμογών σε υποθετικά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα
- αναγνωρίζουν και υποστηρίζουν τη σημασία της προαγωγής και ενδυνάμωσης θετικών μορφών συμπεριφοράς στο πλαίσιο διαχείρισης τάξης/ομάδας
- χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τις παραπάνω γνώσεις και τις προσαρμόζουν με ευκολία στο πλαίσιο εφαρμογών που αφορούν στο αντικείμενο απασχόλησής τους, ώστε να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά ζητήματα που προκύπτουν στο σχολικό πλαίσιο, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Γενικές Ικανότητες
- Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
- Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
- Αυτόνομη εργασία
- Ομαδική εργασία
- Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
- Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
- Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
- Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου
- Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
- Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
1. Εισαγωγή στην Εκπαιδευτική Ψυχολογία: Ορισμός, αντικείμενο, ιστορικό υπόβαθρο και διαφορές από τη Σχολική Ψυχολογία – Ερευνητικές μέθοδοι – Αναστοχαστική διδασκαλία – Διδακτική αποτελεσματικότητα.
2. Γνωστική και γλωσσική ανάπτυξη: Ανάπτυξη του εγκεφάλου – Νευροεπιστήμη και ανάπτυξη – Οι θεωρίες γνωστικής ανάπτυξης των Piaget, Bruner, Vygotsky κτλ. – Η ζώνη εγγύτερης ανάπτυξης – Εκπαιδευτικές εφαρμογές – Γλωσσική ανάπτυξη – Εκμάθηση δεύτερης γλώσσας και διγλωσσία.
3. Κοινωνική και ηθική ανάπτυξη: Η σημασία του κοινωνικού πλαισίου – Η θεωρία της ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης του Erikson και σύγχρονες θεωρήσεις – Οι θεωρίες ηθικής ανάπτυξης του Piaget και του Kohlberg – Επιθετικότητα και σχολικός εκφοβισμός – Στρατηγικές παρέμβασης.
4. Συμπεριφοριστικές θεωρίες μάθησης: Κλασική εξαρτημένη μάθηση (Pavlov) – Συντελεστική εξαρτημένη μάθηση (Skinner) – Ενίσχυση και τιμωρία – Εφαρμοσμένη ανάλυση της συμπεριφοράς για εκπαιδευτικούς – Διαχείριση της συμπεριφοράς στο σχολικό περιβάλλον.
5. Γνωστικές θεωρίες της μάθησης – Το μοντέλο επεξεργασίας πληροφοριών – Αντίληψη – Προσοχή – Μνημονικά συστήματα – Αισθητηριακή αποτύπωση (μνήμη), βραχυπρόθεσμη (βραχύχρονη) μνήμη, μακροπρόθεσμη μνήμη – Εργαζόμενη μνήμη – Βελτίωση μνημονικής ικανότητας – Κατηγοριοποίηση.
6. Κοινωνική θεωρία της μάθησης, σύνθετη νόηση και κοινωνικός εποικοδομισμός: Κοινωνική θεωρία της μάθησης (Bandura) και μίμηση προτύπου – Σύνθετη νόηση – Μεταγνώση – Επίλυση προβλημάτων – Σύνθετη νόηση και κοινωνικός εποικοδομισμός – Εκπαιδευτικές εφαρμογές.
7. Μάθηση μέσω συνομηλίκων: Προσεγγίσεις της μάθησης μέσω συνομηλίκων – Υποστηρικτική διδασκαλία – Μάθηση σε ετερογενείς ομάδες – Παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα της ομαδοσυνεργατικής μάθησης σε ετερογενείς ομάδες – Πρακτικές μάθησης μέσω συνομηλίκων.
8. Κίνητρα: Κίνητρα και εμπλοκή – Ενδογενή (εσωτερικά) και εξωγενή (εξωτερικά) κίνητρα – Κίνητρα και εποικοδομητική σκέψη – Αυτοαποτελεσματικότητα – Αυτορρύθμιση – Αυτοαντίληψη – Παράγοντες που επιδρούν στα κίνητρα μάθησης – Εκπαιδευτικές εφαρμογές.
9. Ατομικές διαφορές και ζητήματα σχετικά με τη διαφορετικότητα: Ποικιλομορφία εντός της τάξης – Μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, χαρισματικοί, με διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο, αλλόγλωσσοι – Η πολυπολιτισμική προσέγγιση στη διδασκαλία – Συμπεριληπτική εκπαίδευση.
10. Διαχείριση της μάθησης στις αίθουσες διδασκαλίας: Σχεδιασμός του φυσικού και του κοινωνικού περιβάλλοντος – Διαχείριση της καθημερινής διδασκαλίας – Αντιμετώπιση προβλημάτων συμπεριφοράς – Αξιοποίηση των θεωριών μάθησης για ένα σχολείο για όλους – Συνεργασία σχολείου-οικογένειας.
11. Διδασκαλία: Σχεδιασμός, εφαρμογή και μοντέλα διδασκαλίας – Το διδακτικό μοντέλο της ανεστραμμένης τάξης – Διαφοροποιημένη διδασκαλία.
12. Η ενίσχυση της μάθησης μέσω της αξιολόγησης: Ρόλοι, στόχοι και ακροατήρια – Επιλογές για αξιολόγηση – Άτυπη και τυπική αξιολόγηση – Αποτελεσματικές πρακτικές αξιολόγησης – Αρχική, διαμορφωτική και τελική αξιολόγηση – Αυτοαξιολόγηση – Διαφοροποιημένη αξιολόγηση.
13. Σταθμισμένα εργαλεία και αξιολογήσεις βάσει τυπικών κριτηρίων – Η αναγκαιότητα της επιμόρφωσης και της ψυχοπαιδαγωγικής κατάρτισης του εκπαιδευτικού προσωπικού.
ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Eggen, P., & Kauchak, D. (2017). Εκπαιδευτική ψυχολογία: Νέοι ορίζοντες στη μάθηση και τη διδασκαλία (Κ. Λυκιτσάκου, Α. Μπακοπούλου, Μτφ. – Π. Δημητροπούλου, Επιμ.). Κριτική. (Έκδοση πρωτότυπου 2016)
Elliot, S. N., Kratochwill, T. R., Littlefield-Cook, J., & Travers, J. F. (2008). Εκπαιδευτική ψυχολογία: Αποτελεσματική διδασκαλία – Αποτελεσματική μάθηση (Μ. Σόλμαν, Φ. Καλύβα, Μτφ. – Α. Λεονταρή, Ε. Συγκολλίτου, Επιμ.). Gutenberg. (Έκδοση πρωτότυπου 2000)
Long, M., Wood, C., Littleton, K., Passenger, T., & Sheehy, K. (2020). Η ψυχολογία της εκπαίδευσης (Γ. Κωνσταντινίδη, Μτφ. – Ε. Ανδρέου, Επιμ.). Πεδίο. (Έκδοση πρωτότυπου 2011)
O’Donnell A. M., Reeve J., & Smith J. K. (2021). Εκπαιδευτική Ψυχολογία: Αναστοχασμός για δράση (Δ. Τομαράς, Μτφ. – Γ. Μανωλίτσης & Φ. Αντωνίου, Επιμ.). Gutenberg. (Έκδοση πρωτότυπου 2011)
Santrock, J. W. (2021). Εκπαιδευτική Ψυχολογία (6η έκδ., Ε. Ρέντα, Μτφ. – Α. Σ. Αντωνίου & Φ. Πολυχρόνη, Επιμ.). Τζιόλας. (Έκδοση πρωτότυπου 2017)
Slavin, R. E. (2007). Εκπαιδευτική ψυχολογία: Θεωρία και πράξη (Λ. Εκκεκάκη, Μτφ. – Κ. Μ. Κόκκινος, Επιμ.). Μεταίχμιο. (Έκδοση πρωτότυπου 2003)
Woolfolk, A. (2019). Εκπαιδευτική Ψυχολογία (2η έκδ., Ν. Κουβαράκου, Μτφ. – Ε. Μακρή – Μπότσαρη, Επιμ.). Ίων (Έκδοση πρωτότυπου 2016).
Συναφή επιστημονικά περιοδικά:
• British Journal of Educational Psychology
• Contemporary Educational Psychology
• Educational Studies
• Educational Psychologist
• Educational Psychology
• Educational Psychology Review
• Improving Schools
• Journal of Educational Psychology
• School Effectiveness and School Improvement
• Teaching and Teacher Education
• Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων (Ι.Ε.Π.)
• Επιστημονική Επετηρίδα Παιδαγωγικού τμήματος Νηπιαγωγών Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
• Επιστημονική Επετηρίδα ΠΤΔΕ Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
• Νέα Παιδεία (Πατάκης)
• Παιδαγωγική Επιθεώρηση (Παιδαγωγική Εταιρεία Ελλάδος)
• Ψυχολογία (ΕΛΨΕ)