ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο/η φοιτητής/τρια, σε επίπεδο γνώσης, θα είναι σε θέση να κατανοεί, να ανακαλεί και να εμβαθύνει:
- Στους θεωρητικούς προβληματισμούς σχετικά με το παραμύθι και τα χαρακτηριστικά του λαμβάνοντας υπόψη τις λαογραφικές μελέτες και τους διεθνείς και ελληνικούς παραμυθιακούς καταλόγους.
- Σε θέματα σχετικά με τη συμβολική λειτουργία του παραμυθιού.
- Στα παραμύθια και τις παραδόσεις άλλων πολιτισμών.
- Στην ιδεολογία και τις κοινωνικές δομές του παραμυθιού.
- Στις πολυάριθμες μεταμορφώσεις του παραμυθιού.
- Στη μεταφορά του παραμυθιού στη σύγχρονη εποχή (διασκευές ελληνικών και ευρωπαϊκών παραμυθιών).
- Στην ιστορία και την εξέλιξη του παιδικού θεάτρου στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
- Στις μεταμοντέρνες χρήσεις του παραδοσιακού και τις νέες τεχνικές θεατρικής έκφρασης.
- Σε αναλύσεις παραμυθιών και θεατρικών έργων σε ένα πλαίσιο διεπιστημονικού περιβάλλοντος.
Σε επίπεδο δεξιοτήτων ο/η φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση να:
- Αξιοποιήσει την αφήγηση και τη δραματοποίηση παραμυθιών ως ένα ακόμη μέσο
παιδαγωγικής πρακτικής. - Συνδυάζει και να συνθέτει γνώσεις, απόψεις, συμπεριφορές, προκειμένου να ανταποκριθεί στις ανάγκες της πρώιμης παιδικής ηλικίας.
- Αναπτύσσει τις δημιουργικές δεξιότητες σχετικά με τη μετατροπή του παραμυθιού σε θέατρο.
- Συγκρίνει θεατρικές και κινηματογραφικές εκδοχές των παραμυθιών ως προς την ιδιαιτερότητα των μέσων μεταγραφής τους.
Σε επίπεδο ικανοτήτων ο/η φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση να:
- Κατανοεί και να αποδέχεται το διαφορετικό.
- Αναπτύσσει τη συνεργασία και την ομαδικότητα.
- Αναπτύσσει την αυτοεκτίμηση, την αυτοπεποίθηση, τον αυτοσεβασμό, την επικοινωνία.
- Αναπτύσσει τη φαντασία, την παρατηρητικότητα, τη μνήμη και την κριτική σκέψη, να επικοινωνεί ιδέες, συναισθήματα και εμπειρίες.
- Μέσω της διεξοδικής ανάλυσης επιλεγμένων παραμυθιών, να αναπτύσσει την κριτική σκέψη.
- Σχεδιάζει και να διαχειρίζεται καλλιτεχνικά δρώμενα.
Γενικές Ικανότητες
- Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
- Αυτόνομη εργασία
- Ομαδική εργασία
- Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
- Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
- Διακαλλιτεχνική θεώρηση και ερευνητική ικανότητα
- Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
- Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
- Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
- Ορισμός του παραμυθιού (Retsch, Lüthi, Bolte & Polivka, Bascom, νεώτερες προσεγγίσεις).
- Καταγωγή, είδη και κατηγορίες παραμυθιών.
- Χαρακτηριστικά γνωρίσματα των λαϊκών παραμυθιών.
- Οι προσεγγίσεις των Olrik, Lüthi, Dawkins.
- Θέματα και Μοτίβα των παραμυθιών.
- Η συμβολική λειτουργία του παραμυθιού.
- Η ιδεολογία και οι κοινωνικές δομές του παραμυθιού.
- Οι πολυάριθμες μεταμορφώσεις του παραμυθιού.
- Το παραμύθι, θεσμός για τα παιδιά.
Θα εξετασθούν, επίσης, οι χρήσεις του παραμυθιού στη σύγχρονη εποχή, καθώς το παραμύθι, εκτός των άλλων, κυριαρχεί στο θέατρο που απευθύνεται στα παιδιά. Συγκεκριμένα εξετάζονται: - Η πολύπλευρη σχέση του παιδιού με το θέατρο στην Ελλάδα και το εξωτερικό, μέσω της ιστορικής αναδρομής, της δραματολογικής προσέγγισης θεατρικών έργων για μικρά παιδιά, καθώς και της ανάλυσης θεατρικών παραστάσεων.
- Οι διασκευές των ελληνικών και των ευρωπαϊκών παραμυθιών.
- Οι μεταμοντέρνες χρήσεις του παραδοσιακού και οι νέες τεχνικές θεατρικής έκφρασης.
- Η επικοινωνία του ελληνικού με το παγκόσμιο θέατρο.
Εργαστηριακές ασκήσεις στο πλαίσιο του μαθήματος
Οι φοιτητές/τριες καλούνται να συμμετάσχουν άμεσα και βιωματικά σε εργαστήρια γραφής και πρακτικές ασκήσεις, όπως:
- Αφήγηση παραμυθιού.
- Ατομικοί και ομαδικοί αυτοσχεδιασμοί εμπνευσμένοι από τα παραμύθια.
- Ασκήσεις δημιουργικής γραφής.
ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ελληνόγλωσση
Αγγελοπούλου, Α. & Α. Μπρούσκου. (1994). «Επεξεργασία Παραμυθιακών Τύπων και Παραλλαγών ΑΤ 700–749». Στο Γεώργιος Α. Μέγας, Κατάλογος Ελληνικών Παραμυθιών 2. Αθήνα: Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας, Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών.
Αγγελοπούλου, Α. & Α. Μπρούσκου. (1999). «Επεξεργασία Παραμυθιακών Τύπων και παραλλαγών ΑΤ 300-499». Στο Γεώργιος Α. Μέγας, Κατάλογος Ελληνικών Παραμυθιών 3 (τεύχη Α΄ και Β΄). Αθήνα: Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών.
Αγγελοπούλου, Α., Καπλάνογλου, Μ. & Ε. Κατρινάκη. (2004). «Επεξεργασία Παραμυθιακών Τύπων και παραλλαγών ΑΤ 500-559». Στο Γεώργιος Α. Μέγας, Κατάλογος Ελληνικών Παραμυθιών 4. Αθήνα: Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών.
Αναγνωστόπουλος, Β. (2002). Τέχνη και Τεχνική του Παραμυθιού. Αθήνα: Καστανιώτης.
Αυδίκος Γ. Ε. (επιμ.). (1996). Από το παραμύθι στα κόμικς. Παράδοση και νεοτερικότητα. Αθήνα: Οδυσσέας.
Bruner, J. (2002). ∆ημιουργώντας ιστορίες. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Ζαν, Ζ. (1996). Η δύναμη των παραμυθιών. Αθήνα: Καστανιώτης.
Καλλίνης, Γ. (2005). Εγχειρίδιο αφηγηµατολογίας. Εισαγωγή στην τεχνική της αφήγησης. Αθήνα: Μεταίχµιο.
Καφαντάρης, Κ. (2005). Ελληνικά λαϊκά παραμύθια, τόμ. Α΄ και Β΄. Αθήνα: Ποταμός.
Λαδογιάννη, Γ. (2011). Το παιδικό θέατρο στην Ελλάδα. Αθήνα: Παπαζήσης.
Μερακλής, Μ. Γ. (2001). Τα παραμύθια μας. Αθήνα: Εντός.
Πούχνερ, Β. (2012). Παραμυθολογικές μελέτες Β΄. Μυθολογικά και άλλα θέματα. Αθήνα: Αρμός.
Προπ, Β. Γ. [Propp Vl.]. (2009). Η μορφολογία του παραμυθιού: Η διαμάχη με τον Κλώντ Λέβι-Στρώς και άλλα κείμενα. Αθήνα: Καρδαμίτσας.
Τσιλιμένη, Τ. (2011). Αφήγηση και Εκπαίδευση. Εισαγωγή στην τέχνη της αφήγησης. Αθήνα: Επίκεντρο.
Χατζητάκη-Καψωμένου Χ. (επιμ.). (2002). Το νεοελληνικό λαϊκό παραμύθι. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη], Α.Π.Θ.
Ξενόγλωσση
Bettelheim, B. (1976). The Uses of Enchantment: The Meaning and Importance of Fairy Tales. London: Penguin.
Isbell, R., Sobol, J., Lindauer, L., & A. Lowrance. (2004). «The effects of storytelling and story reading on the oral language complexity and story comprehension of young children». Early Childhood Education Journal, 32(3), 157-163. DOI: 10.1023/B:ECEJ.0000048967.94189.a3.
Magos, K. (2012). «The princess is a racist. Combating stereotypes through teaching folktales. An action-research project with young children». In N. Palaiologou and G. Detz (Eds). Mapping the broad field of multicultural and intercultural education worldwide (pp. 195-208), Cambridge: Cambridge Scholars Publishing.
Nicolini, M. B. (1994). «Stories can save us: A defense of narrative writing». English Journal, 83 (2), 56-61.
Uther, H.-J. (2004). The Types of International Folktales: A Classification and Bibliography Based on the System of Antti Aarne and Stith Thompson, Helsinki: Academia Scientiarum Fennica.
Winston, J. (1998). Drama, Narrative and Moral Education Drama: exploring traditional tales in the primary years. London: Falmer Press.
Zipes, J. (2000). The Oxford companion to fairy tales. New York: Oxford University Press.