Προσχολική Παιδαγωγική: Θεσμοποίηση και Προσεγγίσεις

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος  ο/η φοιτητής/τρια, 

Α) σε επίπεδο γνώσεων  θα είναι σε θέση: 

• Να προσδιορίζει το εννοιολογικό πεδίο και την προβληματική της Προσχολικής Παιδαγωγικής  
• Να αντιλαμβάνεται την ιστορική ανάδυση του επιστημονικού πεδίου και των θεσμών προσχολικής αγωγής 
• Να περιγράφει και να συνδυάζει τους στόχους της λειτουργίας των προσχολικών θεσμών 
• Να κατανοεί τον προσδιορισμό του παιδιού ως πολίτη, με τις ιστορικές διαφοροποιήσεις επί του θέματος 
• Να αναγνωρίζει τις παραμέτρους των μετασχηματισμών που υφίστανται οι προσχολικοί θεσμοί ως κοινωνικές κατασκευές 

Β) σε επίπεδο δεξιοτήτων θα είναι σε θέση: 

• Να ερμηνεύει τη διαχρονική εξέλιξη των εννοιών του πεδίου της Προσχολικής Παιδαγωγικής 
• Να διακρίνει τις διαφορετικές θεωρητικές προσεγγίσεις του εν λόγω γνωστικού πεδίου  
• Να ερμηνεύει τις μεταβολές που υφίσταται ιστορικά το γνωστικό πεδίο της Προσχολικής Παιδαγωγικής 
• Να συσχετίζει τους μετασχηματισμούς των προσχολικών θεσμών με το ευρύτερο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο 
• Να εκτιμά τη χρησιμότητα των ερευνών στο συγκεκριμένο επιστημονικού πεδίο για την ανάπτυξη και την ενίσχυσή του 

Γ) σε επίπεδο ικανοτήτων θα είναι σε θέση: 

• Να χειρίζεται ερευνητικά τη βιβλιογραφία σε σχέση με τα ζητήματα της Προσχολικής Παιδαγωγικής και των προσεγγίσεών της 
• Να οργανώνει τις γνώσεις του και να τις συνθέτει με κριτική ματιά  
• Να αξιοποιεί τον διεπιστημονικό χαρακτήρα της Προσχολικής Παιδαγωγικής για να ερμηνεύει τις επιμέρους προσεγγίσεις 
• Να ορίζει και να υποστηρίζει επιστημονικά την προσωπική του παιδαγωγική θεώρηση  
• Να αξιολογεί και να συμπεραίνει τις μεταβολές των επιστημονικών παραδειγμάτων και προσεγγίσεων στην Προσχολική Παιδαγωγική Θεωρία και Πράξη

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

1. Η συγκρότηση της Προσχολικής Παιδαγωγικής ως διακριτό επιστημονικό πεδίο των Επιστημών της Αγωγής. Έννοια, στόχοι και περιεχόμενο. 
2. Οι φιλοσοφικές βάσεις της Προσχολικής Παιδαγωγικής (Rousseau, Dewey, Moss). 
3. Θεμελιωτές της Προσχολικής Παιδαγωγικής. Froebel, MacMillan, Montessori, Malaguzzi. 
4. Κατασκευάζοντας την πρώιμη παιδική ηλικία – Η εικόνα του παιδιού ως πολίτης. 
5. Ιστορική συγκρότηση των θεσμών προσχολικής αγωγής και φροντίδας. Ανταγωνισμός Κράτους και Εκκλησίας.   
6. Φεμινιστικές προσεγγίσεις και η συμβολή τους στην ανάπτυξη της προσχολικής αγωγής. 
7. Οι προσχολικοί θεσμοί ως κοινωνικές κατασκευές και ως κοινωνικό δικαίωμα. 
8. Προσχολική αγωγή και φροντίδα και Κράτος Πρόνοιας. 
9. Μετασχηματίζοντας τον προσχολικό θεσμό: Από το ιατρικό στο παιδαγωγικό παράδειγμα. 
10. Μορφές συστημάτων προσχολικών θεσμών – Ενιαία και διχοτομημένα συστήματα. 
11. Από τις ατομικές στις συστημικές ικανότητες – Αυτόνομα και ικανά συστήματα προσχολικής αγωγής και φροντίδας. 
12. Το ζήτημα της ποιότητας, επιμέρους πεδία και κριτήρια ποιότητας.  
13. Σύγχρονες προσεγγίσεις της ποιότητας στους θεσμούς προσχολικής αγωγής και φροντίδας. 

 

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ελληνόγλωσση 

–Aries, Ph., (1990). Αιώνες Παιδικής Ηλικίας. Αθήνα, Γλάρος.  

-Γιαγκουνίδης, Π. (1996). Η προσχολική αγωγή στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Αθήνα, Κώδικας. 

–Erikson, E., (1975). Η Παιδική Ηλικία και η Κοινωνία. Αθήνα, Καστανιώτη. 

–Conkbayir, M., & Parcal, C. (2019). Εισαγωγή στις Κλασικές και Σύγχρονες Θεωρητικές Προσεγγίσεις στην Προσχολική Αγωγή, Κάκουρος, Ε. και Μουσένα Ε. (Επιμ.) Gutenberg. Αθήνα. 

-Dahlberg G., Moss P. & Pence A. (2021) Πέρα από την Ποιότητα – Γλώσσες αξιολόγησης στην Προσχολική Αγωγή.  Κυπριανός Π., και Μουσένα Ε. (Επιμ.) Gutenberg. Αθήνα  

–Κυπριανός, Π. (2007). Παιδί, οικογένεια, κοινωνία. Αθήνα. Gutenberg. 

–Μακρυνιώτη, Δ., (Επιμ.) (1997). Παιδική Ηλικία. Αθήνα, Νήσος. 

–Μουσένα, E. (2022). Δικαίωμα στην Εκπαίδευση – Το Διεθνές Δίκαιο και ο Ρόλος των Παιδαγωγών, στα Πρακτικά του ΣΤ΄ Συνεδρίου της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Προσχολικής Αγωγής, με θέμα «Σύγχρονα Θέματα Παιδαγωγικής, Ψυχοπαιδαγωγικής & Παιδιατρικής», σελ. 46-52. 

-Μουσένα, Ε. & Παπαδημητρίου Ξ. (2021). Η ποιότητα του παρεχόμενου έργου σε προσχολικούς οργανισμούς, στο: Ράπτης, Ν., Μουσένα, Ε. & Κουρουτσίδου Μ. Ηγεσία και Σχολική Πρακτική. Σελ. 403-435. Διάδραση. Αθήνα. 

-Πετρογιάννης, Κ., Melhuish, E.C. (2001). Προσχολική ηλικία, φροντίδα, αγωγή-ανάπτυξη. Αθήνα, Καστανιώτης. 

-Πανταζής, Σ.Χ., Σακελλαρίου, Μ.Ι. (2011). Προσχολική Παιδαγωγική: Προβληματισμοί-Προτάσεις. Κ. Μπάμπαλης Μονοπρόσωπη ΕΠΕ.  

-Χατζηστεφανίδου Σ., (2015). Ιστορία της προσχολικής αγωγής. Εκδ. Αφοί Κυριακίδη.   

–Willekens H., Scheiwe K. & Nawritzki K. (2023) Η Προσχολική Αγωγή στην Ευρώπη και τη Βόρειο Αμερική – Ιστορικές και Συγκριτικές Προσεγγίσεις, Κυπριανός Π. & Μουσένα Ε., (Επιμ.). Αθήνα, Gutenberg.  

 

Ξενόγλωσση 

-Edwards, C., Gandini, L., & Forman, G., (2012). The Hundred Languages of Children, The Reggio Emilia Experience in Transformation, Praeger. 

-Heys, B., Matthes, M., Sullivan, P., (2013). Improving the Quality of Childhood in Europe 2013. European Council for Steiner Waldorf Education / Alliance for Childhood European Network Group.  

-Invernizzi, A., & Williams, J. (Eds) (2008). Children and Citizenship. SAGE. 

-Kickbusch, I., (2012). Learning for well-being: A Policy Priority for Children and Youth in Europe. A process for Change, with the collaboration of Jean Gordon & Linda O’Toole, drafted on behalf of the Learning for Well-being Consortium of Foundatios in Europe, (Published by Universal Education Foundation).  

-Kaga, Y., Benett, J., Moss, P., (2010). Caring and Learning Together, A cross-national study on the intergration of early childhood care and education within education. Paris, UNESCO.  

– Mousena, E. & Kainourgiou, E. (2022). Changing the Paradigm in Early Childhood Institutions in Greece 1950-2020, in: Caroli, D. History of Early Education Institutions in Europe – From WWII until the Recent Reforms. (pp. 269-291). CLUEB. Bologna.  

– Mousena, E., & Varnava –Skoura, G., (2016). Report sul sistema educativo della prima infanzia in Grecia (pp 55-66), in:  Enea Nottoli (ed.) Q2, Lo 0-6 in Europa, un viaggio nell’ in fanzia. Zeroeiup Edizioni. 

– Mousena, E., (2016). An Overview of Evaluation Models on Early Childhood Education and Care, in: Theory and Research in the Sciences of Education, International e-journal, issue 14, ISSN: 2407-9669, p. 47-62. 

-Oudenhoven, N., Oudenhoven, J.R., (2014). Culturised Early Childhood Development, The Well-being and Healthy Development of Young Boys and Girls, Garant.  

-Marope, P.T.M. & Kaga, Y., (eds) (2015). Investing against Evidence, The Global State of Early Childhood Care and Education. Paris, UNESCO.  

-Unicef (2011). Women Motherhood Early Childhood Development.  

 -Vandenbroeck, M., Urban, M., & Peeters, J., (2016). Pathways to Professionalism in Early Childhood Education and Care (Towards an Ethical Praxis in Early Childhood). London: Routledge.   

 

Επιστημονικά περιοδικά 

Education & Culture 

The Journal of School & Society 

Children & Society 

International Journal of Education Policy & Leadership 

European Early Childhood Research Journal 

Early Education Journal 

Early child development and care 

Early Childhood Research Quarterly 

Contemporary Issues in Early Childhood 

Compare: A Journal of Comparative and International Education