Ρυθμική και Κινητική Αγωγή

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο/η φοιτητής/τρια
Σε επίπεδο γνώσης θα είναι σε θέση να ανακαλεί και να περιγράφει:

• Ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο θεωρητικών γνώσεων κι εφαρμογών που να αφορά στη ρυθμική και κινητική αγωγή των βρεφών και των νηπίων.
• Τις διαφορετικές μεθόδους – συστήματα ρυθμικής και κινητικής αγωγής.
• Τη σημασία και τα παιδαγωγικά οφέλη της ρυθμικής και κινητικής αγωγής στην ομαλή ανάπτυξη παιδιών πρώιμης παιδικής ηλικίας καθώς και το ρόλο του παιδαγωγού να συντελεί σε αυτή, δημιουργώντας το κατάλληλο παιδαγωγικό περιβάλλον.
• Τις διαφορετικές ανάγκες και ικανότητες των βρεφών και των νηπίων όσον αφορά στη ρυθμική και κινητική τους ανάπτυξη.

Σε επίπεδο δεξιοτήτων θα είναι σε θέση να:

• Να απελευθερώσει την κίνηση και τη σωματική έκφρασή του με τη βοήθεια του κινητικού αυτοσχεδιασμού, του ρυθμού και της μουσικής.
• Να δημιουργήσει πρωτότυπες ρυθμικές και κινητικές συνθέσεις κι απλές κινητικές φόρμες, με στόχο να κατακτήσει σε προσωπικό επίπεδο το βίωμα και την εμπειρία που θα του επιτρέψει να χρησιμοποιήσει τις παιδαγωγικές εφαρμογές αυτού του τομέα στην ψυχοσωματική εξέλιξη των παιδιών προσχολικής ηλικίας.
• Να διακρίνει τα βασικά στοιχεία της μουσικής (ρυθμός, μουσικές αξίες, παύσεις, ρυθμικά μοτίβα, ρυθμικές και μελωδικές φράσεις, φόρμα, απλά, σύνθετα και μεικτά μουσικά μέτρα).
• Να διακρίνει τα βασικά στοιχεία της κίνησης (χώρος, χρόνος, δύναμη – βάρος, ροή, φόρμα).
• Να μάθει να χειρίζεται με άρτια τεχνική ένα πλήθος κρουστών οργάνων και τη βασική τεχνική ενός μελωδικού οργάνου όπως η φλογέρα.
• Να χτυπά στο σώμα του (body percussion) και στα κρουστά όργανα ποικίλα ρυθμικά μοτίβα και ρυθμούς καθώς και να τα αποδίδει φωνητικά και κινητικά με ακρίβεια κι αρμονία.
• Να μάθει να συνδυάζει το ρυθμό, την κίνηση με τη χρήση αντικειμένων όπως κορδέλες, φουλάρια, πανιά, κύβοι, στεφάνια, αλεξίπτωτο κ.ά.

Σε επίπεδο ικανοτήτων θα είναι σε θέση να εφαρμόζει τα ανωτέρω ως ακολούθως:

• Να συνδυάζει δημιουργικά στοιχεία από κάθε μέθοδο – σύστημα ρυθμικής και κινητικής αγωγής στη δημιουργία μαθημάτων που να συνάδουν με τις ικανότητες και δυνατότητες παιδιών διαφορετικής ηλικίας.
• Να μπορεί να ανατρέχει σε βιβλιογραφικές πηγές και άρθρα για το συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο και να τις συνδυάζει έτσι ώστε να διευρύνει τις γνώσεις του και τις δεξιότητές του.
• Να επιλύει δημιουργικά και με ευαισθησία σύνθετα προβλήματα που ανακύπτουν την ώρα του μαθήματος με τρόπο να είναι παιδαγωγικά ορθός.
• Να προβλέπει για την ασφάλεια των παιδιών και να διαθέτει ευελιξία στην αναδιοργάνωση και περάτωση του μαθήματος.
• Να μπορεί να καταγράφει κι αξιολογεί την πρόοδο των παιδιών σε σχέση με τη ρυθμική και κινητική τους ανάπτυξη.

 

Γενικές Ικανότητες

• Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Ανάπτυξη κριτικής, συνδυαστικής σκέψης κι ερευνητικής ικανότητας
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
• Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
• Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
• Ανάπτυξη αισθητικής και καλλιτεχνικής ευαισθησίας

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΘΕΩΡΙΑ:

1. Εισαγωγή στις έννοιες – ορισμούς της ρυθμικής και κινητικής αγωγής. Παιδαγωγικοί στόχοι και οφέλη. Ιστορική ανασκόπηση των κυριότερων εκπροσώπων και μεθόδων – συστημάτων, στη ρυθμική και κινητική αγωγή (C. Orff, E. Dalcroze, E. Gordon)
2. Η έννοια του ρυθμού (ρυθμικές αξίες, παύσεις, ισχυρά ασθενή μέρη, ρυθμικά μοτίβα, απλά – σύνθετα – μεικτά μέτρα).
3. Ορισμός της δημιουργικής κίνησης και του κινητικού αυτοσχεδιασμού. Το «θέμα» ως έναυσμα. Κριτήρια επιλογής κατάλληλου θέματος. Στάδια στη δημιουργία ενός μαθήματος δημιουργικής κίνησης.
4. Βασικά στοιχεία κίνησης: Χώρος – Χρόνος – Δύναμη – Ροή.
5. Γνωριμία με το Χώρο: σωματικά σχήματα, μετακινήσεις στο χώρο, επίπεδα.
6. Γνωριμία με το Χρόνο: μέτρα, tempo, ρυθμικά μοτίβα, ρυθμοί.
7. Γνωριμία με τη Δύναμη: χρωματισμοί, απαλά, δυνατά, βαριά, διαβαθμίσεις και με τη Ροή: staccato, legato, εμποδισμένη κίνηση, ελεύθερη κίνηση.
8. Η έννοια της φόρμας στην τέχνη, στη μουσική, στο ρυθμό και στην κίνηση (ΑΒ, ΑΒΑ, κανόνας, Ροντό).
9. Η σημασία του ρυθμού στην ομαλή ανάπτυξη του παιδιού. Ρυθμικές και κινητικές ικανότητες των βρεφών και των νηπίων. Ειδικές αναπτυξιακές ανάγκες και δυνατότητες.
10. Ο ρόλος του παιδαγωγού. Δημιουργία – σχεδιασμός μαθημάτων ρυθμικής και κινητικής αγωγής. Μακροπρόθεσμος και ημερήσιος σχεδιασμός. Αξιολόγηση μαθημάτων. Ασφάλεια.
11. Διδασκαλία του παραδοσιακού χορού στις πολύ μικρές ηλικίες. Παραδοσιακοί ρυθμοί και τραγούδια. Απλές κινητικές φόρμες.
12. Η καλλιέργεια του ρυθμού μέσα από ποικίλες δράσεις: φωνή (ρυθμική απαγγελία, λαχνίσματα, παροιμίες) σώμα (ηχηρές κινήσεις), κρουστά, χρήση αντικειμένων.
13. Αναπτυξιακά κατάλληλη και ποιοτική μουσική για βρέφη και νήπια. Κριτήρια επιλογής (τέμπο, ένταση, τονικό εύρος, περιεχόμενο στίχων). Είδη – στυλ μουσικής.

 

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ:

1. Καλλιέργεια του ρυθμού μέσα από δράσεις που απορρέουν από τις μεθόδους των: C. Orff, E. Dalcroze και E.Gordon.
2. Οργάνωση μικρής ορχήστρας με κρουστά μουσικά όργανα. Εκμάθηση τεχνικής κρουστών. Δημιουργία αυτοσχέδιων κρουστών οργάνων.
3. Επιλογή τραγουδιών και μουσικών κομματιών για παιδιά προσχολικής ηλικίας. Καλλιέργεια της φωνής και της ρυθμικής αίσθησης. Ρυθμική απαγγελία, ηχηρές κινήσεις με το σώμα (παλαμάκια, ποδοκροτήματα κλπ.), χρήση κρουστών οργάνων, κινητικές δράσεις για την εμπέδωση του ρυθμού.
4. Γνωριμία με τους διαφορετικούς ρυθμούς (2/4, 3/4, 5/4, 7/4, 9/4, 12/4). Ρυθμική απόδοση μέσα από κρουστά όργανα και το σώμα.
5. Πρακτική εμπέδωση των τεσσάρων στοιχείων του χορού (χώρος, χρόνος, δύναμη, ροή), με
   τη βοήθεια κατάλληλων κινητικών αυτοσχεδιασμών.
6. Το τραγούδι, το παραμύθι, η εικόνα και το αντικείμενο ως αφορμή για δημιουργική κίνηση.
7. Ηχο – ιστορίες. Συνδυασμός της ρυθμικής και κινητικής αγωγής με άλλες τέχνες.
8. Γνωριμία με παιδικά ελληνικά παραδοσιακά τραγούδια και δημιουργική, χορευτική απόδοση ελληνικών χορών, προσαρμοσμένη στην προσχολική ηλικία.
9. Οργάνωση απλών χορογραφιών και μικρών γιορτών.
10. Ρυθμικές και μουσικές φόρμες: κατανόηση μέσα από την κίνηση και τη δημιουργία απλών κινητικών μοτίβων.
11. Παίξιμο απλών μουσικών κομματιών σε απλό μελωδικό όργανο (φλογέρα ή ξυλόφωνο) κι εμπέδωση των ρυθμικών και μελωδικών μοτίβων.
12. Η χρήση των αντικειμένων στην ανάπτυξη του ρυθμού.
13. Παραδοσιακά τραγούδια από όλο τον κόσμο. Ρυθμική και κινητική απόδοση.

 

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ελληνόγλωσση
Feierabend J. M. & Kahan J. (2020). Μπορείς να κινηθείς με αυτό το τρόπο; Το βιβλίο της κινητικής εξερεύνησης. (Σ. Ρέτσιου, Μετάφραση). Αθήνα: Εκδόσεις Fagotto books. (Αυθεντική έκδοση 2003).
Κυνηγού-Φλάμπουρα, Μαρία (1999). Τραγουδώ και γυμνάζομαι. Αθήνα: Εκδόσεις Ερμής.
Κυνηγού-Φλάμπουρα, Μαρία (1999). Ιδέες – Φαντασία – Κίνηση. Αθήνα: Εκδόσεις Ερμής.
Μπουρνέλλη Νίτσα. (2002). Κινητική δημιουργικότητα. Copyright: Μπουρνέλλη Ν.
Παπανικολάου Χαρίκλεια. (2009). Με μουσική, με κίνηση. Αθήνα: Εκδόσεις Τόπος.
Ρέτσιου Στέλλα. (2011). Εξερευνώντας τη μουσική και την κίνηση. Αθήνα: Εκδόσεις Ξιφαράς.
Ρέτσιου Στέλλα. (2018). Η τέχνη του Δημιουργικού χορού. Αθήνα: Εκδόσεις Συμμετρία.
Ρήγα, Βασιλική (2004). Η σωματική έκφραση στο νηπιαγωγείο και το δημοτικό σχολείο. Αθήνα: Εκδόσεις ΤΥΠΩΘΗΤΩ / ΔΑΡΔΑΝΟΣ.

 

Ξενόγλωσση
Haselbach Barbara. (1993). Improvisation, Dance, Movement. Magnamusic Baton
Gordon, E. E. (2003). Music Learning Theory for newborn and young children. Chicago: GIA Publications
Gordon, E. E. (2000). Rhythm. Contrasting the implications of audiation and notation. Chicago: GIA Publications
Joyce Mary. (1973). First steps in teaching creative dance. Mayfield Publishing Co, U.S.
Valerio, W. H., Reynolds, A. M., Bolton, B. M., Taggart, C. C., Gordon, E. E. (1998). Music Play. Chicago: GIA Publications

 

Επιστημονικά περιοδικά
Human Movement Science (https://www.journals.elsevier.com/human-movement-science)
International Journal of Music Education (https://journals.sagepub.com/home/ijm)
General Music Today (https://journals.sagepub.com/description/gmt)
Journal of Music Teacher Education (http://journals.sagepub.com/home/JMT)
Journal of Research in Music Education (http://journals.sagepub.com/home/JRM)
Music Educators Journal (http://journals.sagepub.com/home/mej)
Applications of Research in Music Education (http://journals.sagepub.com/home/UPD)